etymologia: (niemiecki)

Kreuzgang - przejście krzyżowe, krzyżujące się korytarze

 

(architektura)

ciąg komunikacyjny, biegnący wzdłuż zewnętrznych ścian budowli, otaczający zwykle dziedziniec z jednej lub kilku stron, w jednej lub kilku kondygnacjach, otwarty arkadami filarowymi lub kolumnowymi, przykryty stropem lub sklepieniem, najczęściej krzyżowym.

W średniowieczu krużganki stanowiły część składową klasztoru, otaczając w kondygnacji parterowej wirydarz.

Gotyckie krużganki klasztorne miały arkady ostrołukowe, często zdobione maswerkami. Z tego okresu zachowały się krużganki np. na zamku w Lidzbarku Warmińskim.

W renesansie krużganki stosowano w budownictwie pałacowym, otaczając nimi wewnętrzne dziedzińce, przy czym w kondygnacji parterowej występowały arkady filarowe lub kolumnowe typu toskańskiego, w górnych jońskie i korynckie. Z tego okresu pochodzą krużganki na dziedzińcu zamku królewskiego na Wawelu i w Baranowie Sandomierskim.

Krużganki przyjęły się w architekturze mieszczańskiej, występowały też w barokowych kościołach pielgrzymkowych. Przykładem są krużganki w Świętej Lipce.

W okresie baroku rozpowszechniły się w architekturze inne systemy ciągów komunikacyjnych (korytarz, galeria).