etymologia: (grecki)
arche - pierwszeństwo, diakonia - służba
(religioznawstwo) - godność kościelna,
(dawniej) - pierwszy z diakonów diecezji, który zarządzał jej majątkiem; zwierzchnik części diecezji.
Od połowy IV wieku przełożony kolegium diakonów przy katedrze biskupiej. Nazwy archidiakon użył w 365 roku po raz pierwszy Optat z Milęwy. W ustawodawstwie synodalnym pojawiła się w 400 roku w aktach synodu hiszpańskiego w Toledo.
Z godności archidiakona wyrosła instytucja archidiakonatu. W Kościele katolickim archidiakon jest obecnie tytułem honorowym w kapitułach katedralnych i kolegiackich.
W Polsce — w okresie przedrozbiorowym archidiakon jako godność występował w niektórych kapitułach kolegiackich. W okresie zaborów, z chwilą upadku archidiakonatu okręgowego, pozostał tylko godnością.
W klasztorach wschodnich – starszy wśród diakonów.